W przypadku błędów medycznych kluczową kwestią, którą należy rozważyć przed dochodzeniem roszczeń, jest przedawnienie. To termin graniczny, po którym dochodzenie odszkodowania lub zadośćuczynienia może okazać się nieskuteczne – nawet jeśli pacjent rzeczywiście doznał szkody. Jak zatem ustalić, ile czasu przysługuje nam na podjęcie kroków prawnych?

Czym jest przedawnienie i kiedy zaczyna biec?

Zgodnie z art. 442¹ § 1 Kodeksu cywilnego, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym (w tym przez błąd medyczny) ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od momentu, gdy poszkodowany dowiedział się – lub powinien dowiedzieć się przy zachowaniu należytej staranności – o szkodzie i o tym, kto ponosi za nią odpowiedzialność.

Ustawodawca jednak wprowadził także ograniczenie maksymalne – 10 lat od daty zdarzenia powodującego szkodę (np. operacji, zabiegu czy badania).

Od kiedy liczyć termin przedawnienia?

W praktyce często nie jest możliwe natychmiastowe rozpoznanie błędu. Może on ujawnić się dopiero po latach – np. w przypadku zakażenia wirusem lub pozostawienia ciała obcego w organizmie po operacji. Dlatego ustawowy termin liczy się od chwili uzyskania wiedzy o szkodzie, a nie od samego zdarzenia.

Sądy analizują nie tylko moment faktycznego dowiedzenia się o szkodzie, ale również to, czy pacjent mógł zdobyć tę wiedzę wcześniej, zachowując należytą ostrożność.

Przykłady interpretacji daty przedawnienia

W praktyce często zdarza się, że pacjent nie odbiera wyników badań, choć są one dostępne online. Wówczas uznaje się, że miał możliwość zapoznania się z nimi, co może rozpocząć bieg przedawnienia. Podobnie, jeśli zalecono kontrolę po kilku miesiącach (np. przy wyniku BI-RADS 3 w badaniu piersi), a pacjent ją zignorował – odpowiedzialność czasowa może być liczona od dnia planowanej kontroli.

Przedawnienie a postępowanie karne

W sytuacjach, gdy błąd medyczny prowadzi do postępowania karnego i sprawca zostaje skazany za przestępstwo, okres przedawnienia wydłuża się do 20 lat od daty czynu. Takie wydłużenie dotyczy również przypadków, gdy postępowanie zostaje warunkowo umorzone – co formalnie oznacza przyznanie się do winy.

Warto jednak pamiętać, że postępowania dyscyplinarne lub administracyjne (np. przed Komisją ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych) nie przerywają biegu przedawnienia – dlatego lepiej działać równolegle na drodze cywilnej.

Przedawnienie w przypadku dzieci

Dla osób niepełnoletnich okres przedawnienia jest zawieszony do osiągnięcia pełnoletniości. Po uzyskaniu 18. roku życia mają jeszcze dwa lata, by wystąpić z roszczeniem – czyli maksymalnie do 20. roku życia.

Przerwanie biegu przedawnienia – jak to działa?

Zgłoszenie szkody do ubezpieczyciela przerywa bieg przedawnienia – zgodnie z art. 819 § 4 Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że od momentu otrzymania przez pacjenta pisemnej decyzji (o przyznaniu lub odmowie świadczenia) termin przedawnienia zaczyna biec na nowo.

Czy po upływie terminu przedawnienia można jeszcze dochodzić roszczeń?

Teoretycznie tak – ale z dużym ryzykiem. Jeśli ubezpieczyciel lub pozwany lekarz powoła się na przedawnienie, sąd prawdopodobnie oddali roszczenie. Dlatego tak ważne jest, aby reagować w odpowiednim czasie.

Wątpliwości co do nowego terminu – zmiany po 2018 roku

Od 2018 r. obowiązuje zmodyfikowany art. 118 Kodeksu cywilnego, który dla niektórych roszczeń wydłuża termin przedawnienia do końca roku kalendarzowego. Jednak w przypadku błędów medycznych wielu prawników i sądów uznaje, że stosuje się przepisy szczególne (lex specialis), czyli art. 442¹. Dlatego najbezpieczniej jest trzymać się ściśle określonych terminów – bez zakładania, że wydłużą się do końca roku.

Ważne – nie zwlekaj z dochodzeniem roszczeń za błąd medyczny

Przedawnienie w sprawach błędów medycznych to złożona kwestia, która może różnić się w zależności od okoliczności sprawy. Nie istnieje jeden sztywny termin – jego początek i długość zależą od momentu uzyskania wiedzy o szkodzie, wieku poszkodowanego czy toczących się postępowań.

Osoby, które ucierpiały w wypadku komunikacyjnym, często nie mają świadomości, z jakiego rodzaju świadczeń mogą skorzystać. Tymczasem prawo przewiduje szereg roszczeń przysługujących poszkodowanemu – zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym. Warto znać swoje prawa, ponieważ skuteczne dochodzenie roszczeń może znacząco poprawić jakość życia po wypadku.

1. Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę

Zadośćuczynienie przysługuje za cierpienia fizyczne oraz psychiczne, będące skutkiem zdarzenia drogowego. Może dotyczyć m.in. bólu, stresu pourazowego, obniżenia jakości życia, a także ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu. Celem tego świadczenia jest zrekompensowanie doznanej krzywdy – w sposób realny, nie symboliczny.

Wysokość zadośćuczynienia zależy od wielu czynników, takich jak: stopień bólu, czas trwania cierpienia, utrata sprawności, wiek poszkodowanego, zmiana trybu życia, czy brak możliwości powrotu do ulubionych aktywności. Każda sprawa oceniana jest indywidualnie – sądy nie posługują się sztywnym taryfikatorem, dlatego warto skonsultować swoją sytuację z prawnikiem.

2. Odszkodowanie za straty finansowe

Odszkodowanie ma na celu pokrycie rzeczywistych kosztów poniesionych w związku z wypadkiem. Może obejmować m.in. opłaty za leczenie, zabiegi, rehabilitację, zakup leków, transport medyczny czy specjalistyczne konsultacje. Każdy wydatek powinien być udokumentowany – warto gromadzić rachunki, faktury imienne oraz zaświadczenia lekarskie, by udowodnić wysokość szkody.

To świadczenie różni się od zadośćuczynienia – nie jest szacowane subiektywnie, lecz musi opierać się na konkretnych, udowodnionych kosztach.

3. Renta za opiekę sprawowaną przez osoby trzecie

Często pomijanym, a istotnym roszczeniem, jest renta z tytułu konieczności pomocy ze strony innych osób. Dotyczy to sytuacji, gdy poszkodowany wymaga wsparcia w codziennych czynnościach – nawet jeśli opiekę sprawuje rodzina i nie pobiera za to wynagrodzenia.

Wysokość renty obliczana jest na podstawie szacowanego czasu poświęconego na opiekę oraz stawek obowiązujących w lokalnych ośrodkach pomocy społecznej. Uwzględnia się m.in. pomoc w przygotowywaniu posiłków, czynnościach higienicznych, podawaniu leków czy wsparciu emocjonalnym.

4. Renta związana z utratą zdolności do pracy

Jeśli wypadek doprowadził do częściowej lub całkowitej niezdolności do wykonywania pracy zarobkowej, poszkodowanemu przysługuje renta wyrównawcza. Jest ona wypłacana w cyklach (najczęściej miesięcznych) i stanowi rekompensatę za utracone dochody.

Jeśli na moment orzekania przez sąd nie można precyzyjnie określić wysokości strat finansowych, możliwe jest przyznanie renty tymczasowej – do czasu ustalenia trwałości szkody.

5. Renta z tytułu zwiększonych potrzeb życiowych

W przypadku długotrwałych lub trwałych skutków wypadku, poszkodowany może potrzebować dodatkowego wsparcia – leczenia, zabiegów, specjalnej diety czy stałej rehabilitacji. Wówczas możliwe jest ubieganie się o rentę z tytułu zwiększonych potrzeb.

Co istotne, świadczenie to nie jest uzależnione od faktycznego ponoszenia kosztów – wystarczy wykazać, że potrzeby te rzeczywiście istnieją jako konsekwencja zdarzenia. Renta ta może być przyznana na określony czas lub bezterminowo, w zależności od charakteru i trwałości urazu.

Holistyczny prawnik to ktoś znacznie więcej niż specjalista od przepisów prawa. To zaufany doradca, który wspiera klienta w podejmowaniu ważnych decyzji życiowych. Towarzyszy, doradza, przewiduje i chroni. Jest obecny tam, gdzie pojawia się niepewność, życiowa trudność związana z wypadkiem, błędem medycznym, uszczerbkiem na zdrowiu czy szkodą finansową. (więcej…)

W naszej kancelarii mówimy: człowiek w centrum. To nie tylko hasło. To sposób pracy, sposób myślenia i podejście do każdej osoby, która decyduje się powierzyć nam swoją sprawę.

Humanistyczne wykonywanie prawa oznacza, że prawnik widzi w Kliencie przede wszystkim człowieka – z jego historią, emocjami, potrzebami i wartościami. Nie zamykamy się tylko w paragrafach. Nie szukamy gotowych szablonów. Zamiast tego, uważnie słuchamy i staramy się zrozumieć całą sytuację – również to, co dzieje się poza dokumentami i aktami sprawy.

Prawo jako narzędzie, nie cel

W centrum tego podejścia nie stoi sama litera prawa, ale człowiek. Prawo nie jest tylko narzędziem. Chodzi o to, by Klient odzyskał spokój, poczuł się zaopiekowany, zrozumiany i przygotowany na przebieg procesu.

Dlaczego warto sięgać po współpracę z prawnikiem o humanistycznym podejściu do prawa i życia?

Bo życie nie mieści się w aktach sprawy. Bo Klient jest kimś więcej niż stroną w postępowaniu i zasługuje na uwagę, empatię i realne wsparcie – bez pośpiechu, bez oceniania, bez dystansu.