Kiedy gracz ma szanse na uniewinnienie?

Uczestnictwo w grze hazardowej organizowanej wbrew przepisom ustawy o grach hazardowych jest nielegalne.

Gracz naraża się na zarzuty popełnienia czynu określonego w art. 109 kks. Przestępstwo to można popełnić wyłącznie w formie umyślnej oraz w zamiarze bezpośrednim, co oznacza, że uczestniczący w grze musi przed przystąpieniem do niej mieć świadomość, że jest ona nielegalna. W takiej sprawie Sąd musi rozstrzygnąć, czy gracz wiedział lub z okoliczność powinien wiedzieć o takim nielegalnym charakterze gry, w której uczestniczył.

Z orzecznictwa sądowego i naszego doświadczenia wynika, że to organy państwowe obciąża obowiązek wykluczania z rynku podmiotów świadczących działalność polegającą na organizowaniu gier hazardowych bez wymaganego zezwolenia. Gracz nie powinien być zmuszony do weryfikacji czy każdy salon gier spełnia przesłanki wynikające z ustawy o grach hazardowych. Nie powinien również ponosić negatywnych konsekwencji nieefektywnego wywiązywania się ze swoich obowiązków przez państwo.

Konsekwencją przyjęcia takiego poglądu przez Sąd powinno być uniewinnienie gracza, któremu zarzucono udział w nielegalnej grze hazardowej.

Na czym polega dozwolona reklama?

Reklamowanie legalnych zakładów bukmacherskich jest dopuszczalne przy spełnieniu następujących wymogów:

  • reklama nie może być kierowana do osób małoletnich, przedstawiać osób małoletnich i odbywać się przy udziale małoletnich. Portal nie może być dostępny dla osób poniżej 18 roku życia, a „aktorami” w reklamie nie mogą być osoby małoletnie.
  • reklama nie może łączyć urządzania gier lub uczestniczenia w nich ze sprawnością fizyczną, intelektualną bądź szansą na uzyskanie łatwej wygranej. Reklama nie może utożsamiać samego udziału w zakładach z uprawianiem sportu, nie może też wskazywać, że zakłady są szansą na uzyskanie łatwej wygranej, czy korzyści pieniężnej.
  • niedopuszczalne jest zawieranie w reklamie stwierdzenia, że udział w grach hazardowych ma relaksujący, uspokajający skutek lub jest sposobem rozwiązywania konfliktów osobistych lub problemów finansowych.
  • nie można wskazywać na powstrzymywanie się lub umiarkowane uczestniczenie w grach jako zachowanie negatywne.
  • treść reklamy nie może wskazywać, że szansą na uzyskanie wyższych wygranych jest uiszczenie wyższej stawki.
  • reklama nie może wywoływać skojarzeń z atrakcyjnością seksualną, relaksem lub wypoczynkiem, nauką lub pracą, sukcesem zawodowym, życiowym lub finansowym.
  • ponadto ustawa zawiera obowiązek umieszczania komunikatu o konsekwencjach udziału w nielegalnych grach hazardowych, ryzyku związanym z hazardem. Konsekwencje prawne zostały określone w art. 109 kodeksu karnego skarbowego który stanowi, że kto uczestniczy w grze hazardowej, urządzanej lub prowadzonej wbrew przepisom ustawy lub warunkom koncesji lub zezwolenia. Ryzyka związane z hazardem to przede wszystkim uzależnienia.
  • Reklama powinna zawierać informacje o posiadaniu przez podmiot przyjmujący zakłady wzajemne zezwolenia Ministra Finansów.

Jakie są rodzaje automatów i gier?

Ustawa o grach hazardowych nie zawiera definicji ani automatu do gry, ani nie definiuje pojęcia gry logicznej, czy gry losowej. Celem ułatwienia Klientom odróżnienia działalności nielegalnej od tej zgodnej z prawem krajowym oraz Unii Europejskiej, bazując na doświadczeniu własnym, orzecznictwie i wskazaniach judykatury zdefiniowaliśmy zasadnicze pojęcia:

AUTOMAT DO GIER HAZARDOWYCH – urządzenie mechaniczne, elektromechaniczne lub elektroniczne (również komputerowe) oferujące gry o charakterze losowym o wygrane pieniężne lub rzeczowe rozumiane również jako możliwość przedłużenia gry bez konieczności wpłaty stawki za udział w grze lub możliwość rozpoczęcia nowej gry przez wykorzystanie punktów uzyskanych w poprzedniej grze. Udział w grze jest możliwy po wcześniejszym zasileniu automatu środkami pieniężnymi albo żetonami nabytymi za środki pieniężne. Gra ma charakter losowy, jeżeli jej wynik jest nieprzewidywalny dla grającego, a gracz nie ma wpływu na końcowy rezultat gry. Urządzenie jest wyposażone w generator losowy lub pseudolosowy.

AUTOMAT NIEHAZARDOWY – urządzenie oferujące gry nie zawierające elementu losowego, nie wyposażone w generator liczb losowych lub pseudolosowych. Automat charakteryzujący się wieloma liniami zakładu. Liczba bębnów, a także liczba linii zakładów jest zmienna i zależy od cech każdego automatu, jednak wynik gry jest w pełni zależny od użytkownika, który może obliczyć dowolny etap rywalizacji i ocenić swoje szanse na wygraną.

AUTOMAT DO GIER ZRĘCZNOŚCIOWYCH – urządzenie elektromechaniczne lub elektroniczne w tym komputerowe, w którym zainstalowano grę, której pomyślne ukończenie wymaga refleksu i sprawnego operowania przyciskami kontrolera. Gry cechuje szybkość i ciągła akcja. Brak jest sytuacji, w których gracz byłby zmuszony do strategicznego myślenia bądź rozwiązania zagadek. Końcowy wynik gry zależy wyłącznie od szybkości, refleksu, sprawności reakcji gracza. Urządzenie nie zawiera generatora losowego lub pseudolosowego.

GRA LOGICZNA – gatunek gry, w którym gracz do jej przejścia musi wykorzystać zdolność logicznego myślenia, zapamiętywania i podejmowania decyzji. Gra polega na rozwiązywaniu zagadek. Łamigłówki zawarte w tego typu grach mogą sprawdzać również umiejętności strategiczne, zdolności rozpoznawania znaków, wykonywania określonych sekwencji czy też dopisywania słów. Końcowy rezultat gry jest uzależniony od zdolności logicznego rozumowania oraz umiejętności sprawnego wnioskowania dedukcyjnego gracza.

GRY LOSOWE – gry, w tym urządzane przez sieć Internet, o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik zależy od przypadku. Są to:
1) gry liczbowe – gry, w których wygraną uzyskuje się przez prawidłowe wytypowanie liczb, znaków lub innych wyróżników, a wysokość wygranych zależy od łącznej kwoty wpłaconych stawek, oraz gra liczbowa keno, w której wygraną uzyskuje się przez prawidłowe wytypowanie liczb, a wysokość wygranych stanowi iloczyn wpłaconej stawki i mnożnika ustalonego dla poszczególnych stopni wygranych;
2) loterie pieniężne, w których uczestniczy się przez nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze, a podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane pieniężne;
3) gra telebingo, w której uczestniczy się przez nabycie dowodu udziału w grze zawierającego przypadkowe zestawy liczb lub znaków z góry ustalonego zbioru liczb lub znaków, przeprowadzana na skalę ogólnokrajową z losowaniem nadawanym jako audycja telewizyjna, a podmiot urządzający grę oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe;
4) gry cylindryczne, w których uczestniczy się w grze przez wytypowanie liczb, znaków lub innych wyróżników, a wysokość wygranej zależy od określonego z góry stosunku wpłaty do wygranej, zaś wynik gry ustalany jest za pomocą urządzenia obrotowego lub gry cylindryczne urządzane na tych zasadach w sieci Internet;
6) gry w kości;
7) gra bingo pieniężne, w której uczestniczy się przez nabycie przypadkowych zestawów liczb z ustalonego z góry zbioru liczb, a podmiot urządzający grę oferuje wyłącznie wygrane pieniężne, których wysokość zależy od łącznej kwoty wpłaconych stawek;
8) gra bingo fantowe, w której uczestniczy się przez nabycie przypadkowych zestawów liczb z ustalonego z góry zbioru liczb, a podmiot urządzający grę oferuje wyłącznie wygrane rzeczowe;
9) loterie fantowe, w których uczestniczy się przez nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze, a podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane rzeczowe;
10) loterie promocyjne, w których uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe;
11) loterie audioteksowe, w których uczestniczy się przez odpłatne połączenie telefoniczne lub wysyłanie wiadomości tekstowych z użyciem publicznej sieci telekomunikacyjnej.

TERMINAL CSANI – urządzenie elektroniczne, w którym zainstalowano aplikację połączoną z platformą inwestycyjną CSANI, która oferowała instrumenty finansowe w postaci krótkoterminowych opcji finansowych, opcji drabinowych typu stelażowego. Użytkownicy terminali mogli dokonywać wpłat na konto CSANi i za pośrednictwem strony internetowej przekazywać te środki na utworzone tam konta, celem inwestowania w udostępnione przez CSANI instrumenty finansowe. Urządzenie jest wyposażone w przycisk oznaczony napisem „buy”, monitor na, którym wyświetlany jest wykres opcji, jako instrumentu bazowego oraz wizualizacja w postaci ruchomych bębnów z symbolami. Wynik zależy od notowań, a wygrana od zmian na wykresie.

OBUDOWA VIDEO AUTOMATU DO GIER – urządzenie elektroniczne lub elektromechaniczne posiadające komponenty komputerowe, środowisko hardwarowe oraz wyświetlacz, w którym nie zostało zainstalowane żadne oprogramowanie, w tym oprogramowanie umożliwiające rozgrywanie gier. Urządzenie nie podlega uruchomieniu bez uprzedniego zainstalowania odpowiedniego programu. Stanowi zestaw części elektronicznych zmontowanych ze sobą, nie działających samodzielnie.
Obudowa bez oprogramowania nie jest automatem do gier.

Kiedy oskarżony nie ponosi odpowiedzialności za urządzanie gier z art. 107 kks?

Usprawiedliwiony błąd co do braku karalności czynu

W przypadku niektórych postępowań sądowych, obrona oskarżonego z art. 107 kks polega na dostarczeniu i wnikliwej analizie materiału dowodowego zebranego w sprawie celem wykazania, że oskarżony pozostawał w błędnym przekonaniu, iż jego działania dotyczące urządzania lub prowadzenia gier hazardowych noszą wszelkie znamiona legalności i mieszczą się w granicach prawa.

Konieczne jest poczynienie w sprawie ustaleń w kwestii zamiaru oskarżonego, czyli znamienia strony podmiotowej, a także stanu prawnego obowiązującego w dacie popełnienia czynu. Zwłaszcza w sprawach, w których czyn popełniono przed 2015 rokiem, instytucje takie jak Sąd Najwyższy i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej prezentowały rozbieżne poglądy prawne w kwestii mocy obowiązującej art. 14 ust. 1 i art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 19.11.2009 r. o grach hazardowych. Częstą praktyką sądów powszechnych było umarzanie postępowań czy też uniewinnianie oskarżonych od stawianych im zarzutów o czyny z art. 107 § 1 kks. Tym bardziej przeciętny człowiek bez wykształcenia prawniczego mógł sądzić, że urządzając gry na automatach działa w granicach prawa.

Obrona powinna tym samym podnosić, że oskarżony działał w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu skutkującym jego uniewinnienie od zarzucanego mu w akcie oskarżenia czynu.

Art. 107 § 1 kks ma charakter normy blankietowej, a jej uzupełnienie stanowią przepisy ustawy o grach hazardowych. Błąd w postaci nieświadomości, że działa się wbrew przepisom ugh oznacza, że sprawca nie zna dopełniającego normę blankietową przepisu prawa i nie wie tym samym, że jego naruszenie jest zabronione przez prawo karnoskarbowe, bądź też sprawca zna przepisy ugh i wie, że jego zachowanie jest w świetle tych przepisów bezprawne, nie wie tylko, że naruszenie konkretnego przepisu podlega sankcji karnoskarbowej. Nieświadomość karalności określona w art. 10 § 4 kks nawiązuje do okoliczności wyłączającej karalność ujętej jako nieświadomość tego, że czyn jest zagrożony karą. Błąd tego rodzaju wyłącza winę, jeżeli jest usprawiedliwiony.

Najczęstszym uzasadnieniem wyroków uniewinniających ze względu na błąd co do karalności jest zmienność poglądów prezentowanych w orzecznictwie co do skuteczności przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, które uprawnia oskarżonego do uznania, że urządzanie gier na automatach poza kasynami gry bez wymaganego zezwolenia jest legalne.

Powołując się w ramach obrony na błąd co do nieświadomości karalności czynu z art. 107 kks, oskarżony powinien złożyć wyjaśnienia, aby w sposób jednoznaczny wykazać przed sądem jego przekonanie co do legalności prowadzonej działalności. W takich sytuacjach oskarżeni często powołują się na wyniki licznych postępowań sądowych toczących się na terenie kraju, w których zapadały orzeczenia umarzające czy uniewinniające, a także na zwroty urządzeń zabranych przez UCS podczas kontroli oraz na uzyskiwane przez oskarżonych w tym czasie opinie prawne.

Powyższe okoliczności utwierdzały oskarżonych w przekonaniu, co do legalności prowadzonej działalności. W każdej sprawie z art. 107 kks należy indywidualnie ocenić zebrany materiał dowodowy i ocenić zarzucany oskarżonemu czynu przez pryzmat sytuacji prawnej (wytworzonej zarówno przez przepisy prawa, jak i sprzeczne orzecznictwo Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz sądów powszechnych). Ta sytuacja prawna niemal jednoznacznie przemawia za uznaniem, że przepisy art. 14 i art. 6 ustawy z dnia 19.11.2009r. o grach hazardowych wskutek niedopełnienia (wówczas, tj. przed wrześniem 2015 r.) wymogu ich notyfikacji, nie mogą być stosowane, a w konsekwencji prowadzi do uznania, że działanie oskarżonego nosiło cechy usprawiedliwionej nieświadomości karalności z art. 107 § 1 kks.

Zgodnie art. 10 § 4 kks nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego karalności.

Kto jest uprawniony do badań technicznych automatów do gier?

W toku postępowań sądowych koniecznym jest ustalenie charakteru automatów oraz tego czy gra jest losowa. Biegły powołany przez Urząd Celno-Skarbowy lub sąd powinien posiadać upoważnienie do badań technicznych automatów do gier, urządzeń losujących i urządzeń do gier wydane przez Ministra Finansów.

Wpis na listę biegłych sądowych jest niewystarczający. Tylko opinia Jednostki Badającej akredytowanej na podstawie art. 23f ustawy z dnia 19 listopad 2009 roku o grach hazardowych przez Ministra Finansów do przeprowadzania badań technicznych automatów i urządzeń do gier może stanowić obiektywny i rzetelny dowód w zakresie określenia charakteru automatów i zainstalowanych gier.

Lista jednostek badających upoważnionych przez Ministra Finansów do badań technicznych automatów do gier, urządzeń losujących i urządzeń do gier znajduje się tutaj (do pobrania).

Najczęstsze zarzuty w opiniach biegłych powołanych przez UCS lub sąd polegają na tym, że opinie nie przedstawiają przebiegu gry. Biegli w treści opinii nie na ogół wyjaśniają na jakiej podstawie stwierdzili, że aplikacje zainstalowane w urządzeniu umożliwiają rozgrywanie gier losowych. Biegli często dochodzą do wniosku, że o losowym charakterze gier świadczy to, że wynik jest generowany prze program gry, a całkowicie pomijają ustalenie, w którym momencie wynik jest ustalany przez urządzenie, czy urządzenie posiada generator liczb losowych. Na ogół biegli nie przeprowadzają żadnej gry kontrolnej, podczas gry Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 8 czerwca 2017 r.w sprawie urządzeń losujących, urządzeń do gier i automatów do gier, zabezpieczenia informacji dotyczących urządzanej loterii oraz uzyskiwania, naliczania i wypłacania wygranych (dalej: Rozporządzenie) wskazuje na konieczność przeprowadzenia 300 gier. Opinie biegłych często nie zawierają sprawozdania z przeprowadzonych badań, są lakoniczne w treści i nie wyjaśniają, na jakiej podstawie biegły wyciągnął kategoryczne wnioski, iż urządzenia podlegają pod ustawę o grach hazardowych.

Co niezwykle istotne opinie wydawane przez biegłych nie odpowiadają warunkom określonym w Rozporządzeniu. Zgodnie z § 4 ust. 1 Rozporządzenia „badanie techniczne automatu do gier polega na sprawdzeniu:
1) sumy kontrolnej programu gier;
2) poprawności działania systemu trwałej rejestracji i zapamiętywania danych, w szczególności w zakresie naliczania i rejestracji wpłat i wypłat, w trakcie gry lub w przypadku, gdy automat do gier znajduje się w czasie awarii;
3) zabezpieczenia przez ingerencją z zewnątrz, w szczególności czy:
a) płyta logiczna oraz liczniki znajdują się wewnątrz automatu do gier we wspólnej obudowie i są trwale związane z konstrukcją tego automatu,
b) konstrukcja automatu do gier, w tym obudowa płyty logicznej, gwarantuje ochronę przed próbami modyfikacji oprogramowania,
c) końcówki przewodów, gniazd wejść i wyjść poszczególnych elementów automatu do gier oraz gniazd, które umożliwiają podłączenie do automatu innych urządzeń umożliwiających dokonanie modyfikacji oprogramowania, są zabezpieczone;
4) czy automat jest wyposażony w widoczną dla grających informację, umieszczoną w jego oprogramowaniu lub w inny sposób uniemożliwiający jej usunięcie i określającą:
a) nazwę gry,
b) stawkę za grę,
c) tabelę wygranych,
d) opis sterowania grą,
e) oznaczenie koncesji lub zezwolenia – w przypadku podmiotu innego niż wykonujący monopol państwa,
f) informację o ryzyku związanym z hazardem;
5) urządzeń i systemów, o których mowa w art. 23 ust. 1b ustawy, i ich wpływu na przebieg i rezultat gry;
6) czy gry na urządzeniu zawierają element losowości;
7) dokumentacji, o której mowa w § 3 ust. 1 pkt 1.”

Realizując obronę oskarżonego o urządzanie lub prowadzenie gier hazardowych z art. 107 kks, warto zwrócić uwagę czy opinia autorstwa biegłego sądowego określa sumę kontrolną oraz zawiera wyżej wymienione, podstawowe elementy wymienione w Rozporządzeniu. Z doświadczeń Kancelarii Rybicka Sieńko Adwokaci sp.p. wynika, że opinie wydawane przez biegłych z zakresu badania urządzeń często zawierają liczne błędy merytoryczne oraz metodologiczne.

Jakie są skutki najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego dla podmiotów urządzających gry?

Omówienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 09 listopada 2021 r., sygn. akt: I KZP 4/21

Na wstępie należy wyjaśnić, że w postanowieniu w sprawie I KZP 4/21 Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały rozstrzygającej czy wprowadzenie do urządzenia możliwości pełnego sprawdzenia przez gracza wszystkich wyników przyszłych gier pozbawia gry na takich urządzeniach charakteru losowego w rozumieniu art. 2 ust. 3 i 5 Ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz. 1540 ze zm.) w zakresie znamion art. 107 § 1 kks. Sąd Najwyższy odmówił również udzielenia odpowiedzi na pytanie czy w przypadku wprowadzenia do oprogramowania automatu do gier możliwości pełnego sprawdzenia przez gracza wszystkich wyników przyszłych gier pozbawia gry zainstalowane na takich urządzeniach charakteru losowego i elementu losowości w zakresie znamion z art. 107 § 1 kks.

Sąd Najwyższy wskazał, że kwestia możliwości sprawdzenia przez gracza wyniku przyszłych gier, czyli przewidywalność wyniku, jak również ustalenie ewentualnej losowości gry i jej nieprzewidywalności są elementem koniecznym do ustalania przez organy ścigania i sądy w toku postępowania dowodowego, stanowią bowiem okoliczności faktyczne, a nie prawne.

Sąd Najwyższy wskazał, że na gruncie ustawy o grach hazardowych, bez znaczenia dla kwalifikacji urządzenia jako automatu do gier pozostaje okoliczność, że na urządzeniu tym rozgrywanych jest wiele gier i nie wszystkie muszą mieć charakter losowy. Zdaniem Sądu wystarczającą przesłanką zastosowania art. 3 ugh (zgodnie z którym urządzanie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier w karty i gier na automatach oraz prowadzenie działalności w tym zakresie jest dozwolone na podstawie właściwej koncesji, zezwolenia lub dokonanego zgłoszenia) jest, aby przynajmniej jedna gra zainstalowana na urządzeniu miała charakter losowy (zawierała element losowości). Oznacza to, że nawet gdyby zainstalowane na spornym automacie przeważały gry o charakterze logicznym, czy czasowo-zręcznościowym, to okoliczność ta pozostanie bez wpływu na kwalifikację urządzenia jako automatu do gier hazardowych w świetle ustawy o grach hazardowych.

Sąd przyjął niekorzystny dla urządzających gry pogląd, że dla uznania gry za losową nie jest konieczne, aby zawierała ona tylko i wyłącznie komponenty losowe. Wystarczające jest, aby w ogóle zawierała takie elementy. W sytuacji, gdy w danej grze występują elementy wiedzy, refleksu, czy spostrzegawczości oraz elementy przypadkowe, narzucone przez program gry, to jest to równoznaczne z tym, że zawiera ona element losowości, który przesądza, że jest grą na automatach w rozumieniu ugh, a więc że dane urządzanie może być eksploatowane jedynie w kasynie. Sąd przyjął, że znajomość sekwencji kolejnych układów może co najwyżej wpłynąć na długofalową strategię gracza przy obstawianiu kolejnych gier lub na decyzję o rozegraniu kolejnej gry, a nie na wynik gry.

Sąd Najwyższy uznał, że pojęcie „losowy charakter gry” oraz „element losowości”, o których mowa w art. 2 ust. 3 i 5 ugh, oznaczają „nieprzewidywalność” wyniku gry dla gracza bez względu na budowę automatu, w tym oprogramowania nim sterującego. Stan „nieprzewidywalności” nie jest przy tym eliminowany wskutek możliwości uprzedniego sprawdzenia wyniku gry za pomocą dostępnej funkcji oprogramowania.

Mając na uwadze powyższe, skuteczna obrona w sprawach na gruncie art. 107 kks wymaga aktywności dowodowej ukierunkowanej na dowodzenie braku elementu nieprzewidywalności w grach zainstalowanych na automatach.

Warto rozważyć powołanie w toku procesu biegłego sądowego na okoliczność ustalenia rodzaju gier zainstalowanych na urządzeniach, ich przewidywalności i wpływu tej cechy na nielosowy charakter gier.

Na czym polega humanistyczne wykonywanie prawa?

Reprezentując Klienta Adwokat jest powołany do udzielania pomocy prawnej człowiekowi, niezależnie od tego, co myśli i jaki jest. Wykonując zawód zaufania publicznego, zawodowy Pełnomocnik powinien posiadać umiejętność słuchania, zrozumienia potrzeb Klienta.

W humanistyczne wykonywaniu prawa Adwokat na uwadze ochronę dobrostanu i satysfakcji przedsiębiorcy pomimo trwających procesów sądowych.

Adwokat ustala dotychczasowy okres trwania stosunków gospodarczych stron, ich wartość i czas przyszłych kontraktów. Ma na uwadze przyczyny problemu prawnego, właściwości firmy, potrzeby i interesy przedsiębiorstwa oraz zawodowe i społeczne uwarunkowania Klienta. Dokonuje wieloaspektowej diagnozy sprawy, tak by zrozumieć kontekst sytuacyjny, prawny i pozaprawny wymiar sporu.

W sytuacjach kryzysowych Klienta Adwokat podejmuje natychmiastową reakcję i wdraża plan naprawczy. Adwokat humanistycznie wykonujący zawód dąży do całościowego rozpoznania konfliktu, pomaga go opanować, a następnie wybrać optymalną formę jego rozwiązania.

Adwokat adaptuje Klienta do życia ze sprawą w toku, do warunków wewnętrznych i zewnętrznych związanych z zagadnieniem prawnym. Opracuje strategię obejmującą cały system działań firmy, dąży do trwałego i faktycznego rozwiązania problemu, zlikwidowania jego przyczyn oraz ułożenia dobrych stosunków między stronami i wewnątrz organizacji.

Działania prawne są nakierowane na zapewnienie wysokiego poziomu satysfakcji Klienta z przebiegu postępowania, niezależnie od ostatecznego wyniku. Nie zawsze liczy się efekt „wygranej tu i teraz”. Decydujące znaczenie ma nie ilość orzeczeń sądowych i użytych paragrafów, lecz sposób w jaki je połączymy, z użyciem wiedzy prawnej, pozaprawnej, życiowej i praktycznej.

Jakie konsekwencje ponosi biegły sądowy za wydanie błędnej opinii?

Zgodnie z § 12 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz.U. Nr 15, poz. 133 dalej: „rozp. MS”) biegłym może być ustanowiona osoba, która posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innej umiejętności, dla której została ustanowiona, oraz daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków biegłego.

Biegły sądowy możne ponosić odpowiedzialność deliktową wobec osób trzecich za szkodę spowodowaną wydaniem nieprawdziwej lub nierzetelnej opinii w postępowaniu sądowym. Podnieść również należy, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 czerwca 2008 r., sygn. akt: K 50/05, mając na względzie regulacje prawne dotyczące ustanowienia biegłego sądowego, uznał, że biegły odpowiada osobiście za wykonane przez siebie czynności, mimo że do wykonania ich zobowiązał go sąd lub inny organ państwowy. Sam fakt, że wydanie opinii zleca sąd, nie oznacza, że on przejmuje odpowiedzialność wobec osób trzecich. Zleceniodawca opinii ponosi odpowiedzialność jedynie za własne orzeczenie, wydane na podstawie zebranego w sprawie materiału, obejmującego także wydaną w sprawie opinię. Sąd przeprowadza w sprawie dowód z opinii biegłego w celu uzyskania niezbędnych do jej rozstrzygnięcia wiadomości specjalnych, oparta na specjalistycznej wiedzy opinia, musi, więc być w pełni samodzielna. Na samodzielność opinii, wyrażającej poglądy biegłego w kwestii stanowiącej jej przedmiot, nie ma wpływu okoliczność, że biegły zobowiązany jest stosować się do wskazań sądu, np. co do zakresu opinii. To, że biegły sporządza opinię na podstawie materiału zebranego w sprawie, nie może przesądzać o tym, że jest on niesamodzielny.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 29 listopada 2019 r., sygnatura akt V ACa 266/18 wskazał „Nie ma żadnych wątpliwości, że biegły odpowiada za swój delikt, niezależnie od tego czy działanie sądu podjęte w postępowaniu, dla potrzeb którego sporządzono opinię, było prawidłowe czy nie. Należy też mieć na uwadze, że możliwość przeprowadzenia merytorycznej kontroli opinii biegłego przez sąd, jak i samą stronę, jest ograniczona specyfiką tego dowodu, opartego na wiadomościach specjalnych, którymi nie dysponuje ani sąd, ani strony. Także brak zarzutów do opinii nie zwalania biegłego od odpowiedzialności za naruszenie obowiązku rzetelności i staranności, a przeciwne stanowisko prowadziłoby do niczym nieuzasadnionego pogorszenia sytuacji strony, która działała w zaufaniu do biegłego.”

Podsumowując, nie ulega wątpliwości, że biegły ponosi osobistą i samodzielną odpowiedzialność za szkody i krzywdy wyrządzone wskutek wydania nierzetelnej, błędnej opinii.

W przypadku, gdy wskutek wadliwej opinii biegłego został skierowany wobec oskarżonego akt oskarżenia do sądu możemy rozważać odpowiedzialność biegłego za naruszenie dóbr osobistych oskarżonego.

Dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawną przewidzianą w art. 23 kc art. 24 kc oraz art. 448 kc. Ustawodawca w katalogu dóbr osobistych wymienił w szczególności zdrowie, wolność, cześć swobodę sumienia, nazwisko, pseudonim, wizerunek, tajemnicę korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą i racjonalizatorską. Katalog dóbr osobistych ma charakter otwarty.

Art. 24 § 1 kc daje podmiotowi, którego dobra osobiste zostały naruszone cudzym działaniem środki prawne pozwalające na usunięcie lub zminimalizowanie negatywnych skutków naruszenia. Ten przepis stanowi podstawę prawną roszczeń przeciwko naruszycielowi o usuniecie skutków prawnych naruszenia na przykład poprzez złożenie oświadczenia w odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

W wyroku Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 03 marca 2020 r., sygnatura akt I C 542/18 wskazano „W czci człowieka wyróżnia się jej dwie strony – stronę wewnętrzną, nazywaną godnością osobistą, obejmującą wyobrażenie człowieka o własnej wartości oraz oczekiwanie szacunku ze strony innych ludzi, jak też stronę zewnętrzną, oznaczająca dobrą sławę, dobrą opinię innych ludzi, szacunek, którym obdarza daną osobę otoczenie. Do naruszenia czci osoby może zasadniczo dojść przez wypowiedzi. Naruszenie czci może nastąpić przez zarzucenie niewłaściwego postępowania w życiu zawodowym oraz w innych sferach życia, naruszających dobre imię danej osoby i mogące narazić ją na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania zawodu lub innej działalności.”

Zachowanie biegłego polegające na wydaniu w toku postępowania karnego lub karnoskarbowego błędnej opinii stanowi delikt cywilny, który rodzi po stronie biegłego obowiązek naprawienia szkód i zadośćuczynienia krzywdzie. Czyn niedozwolony oznacza kategorię prawną obejmującą swym zakresem przedmiotowym zachowania polegające na naruszeniu pewnych ogólnych tj. spoczywających na każdym i względem każdego, reguł ostrożności, dbałości o interesy, życie i zdrowie innych podmiotów. Art. 415 k.c. normujący kwestię odpowiedzialności deliktowej w sformułowaniu, kto z winy swej wyrządził szkodę drugiemu, obowiązany jest do jej naprawienia, przewiduje trzy przesłanki odpowiedzialności: powstanie szkody, zawinione zachowanie sprawcy oraz związek przyczynowy miedzy tymi dwoma zdarzeniami.

Szkodą jest każdy uszczerbek w dobrach chronionych prawem. W przypadku, gdy opinia biegłego spowodowała skierowanie wobec oskarżonego bezpodstawnego aktu oskarżenia, jest to równoznaczne z naruszeniem dobra osobistego oskarżonego polegającego na prawie do spokojnego życia i wygenerowaniu nadmiernego stresu, który negatywnie wpływa na zdrowie. Naruszona została swoboda, spokój i cześć oskarżonego.

Zachowanie biegłego polegające na wydaniu błędnej opinii jest działaniem zawinionym. Winę należy rozumieć jako bezprawność działania, niezachowanie odpowiednich reguł. W kwestii naruszenia dóbr osobistych bezprawność działania osoby, która dopuściła się naruszenia jest oceniana nie tylko w oparciu o kryterium przepisów prawa. Bezprawne jest każde działanie sprzeczne z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego.

Pomiędzy zachowaniem biegłego a krzywdą i naruszeniem dóbr osobistych oskarżonego musi zachodzić adekwatny związek przyczynowy. Gdyby biegły w sposób fachowy, zgodnie ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia sporządził opinię, wówczas organy ścigania nie postawiłyby oskarżonemu zarzutu popełnienia przestępstwa, Klient mógłby w sposób swobodny i spokojny żyć, prowadzić działalność gospodarczą.

KONTAKT

ul. Łukasza Górnickiego 3 lok. 7 i 10
02-063 Warszawa
e-mail: kancelaria@wawadwokat.pl

Tel. 22 658 39 87
Fax. 22 247 20 19

Kontakt

Copyright © 2022 RYBICKA SIEŃKO ADWOKACI SP.P. All Rights Reserved